Alimenty pomiędzy byłymi małżonkami – kiedy można żądać alimentów od byłego małżonka
W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie mają wzajemny obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny – każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych. Przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowywanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Wzajemny obowiązek małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny powstaje z chwilą zawarcia związku małżeńskiego i trwa do czasu rozwiązania małżeństwa przez rozwód lub jego unieważnienia, tj. do dnia uprawomocnienia się wyroku sądowego.
Kontynuację obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny po ustaniu małżeństwa, po jego unieważnieniu lub po orzeczeniu separacji stanowi obowiązek alimentacyjny pomiędzy byłymi małżonkami. W przypadku obowiązku alimentacyjnego pomiędzy byłymi małżonkami, obowiązek ten wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka, co oznacza, że w pierwszej kolejności do alimentacji zobowiązany jest były małżonek, a nie na przykład rodzice czy dzieci.
Powstanie obowiązku alimentacyjnego pomiędzy byłymi małżonkami jest uzależnione od spełnienia określonych przesłanek, wśród których decydujące znaczenie ma kwestia winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego, o której sąd orzeka w wyroku rozwodowym.
Kiedy nie ma obowiązku alimentacyjnego?
Orzeczenie przez sąd w wyroku rozwodowym o wyłącznej winie jednego z małżonków ma takie znaczenie, że małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, nie może żądać alimentów od małżonka niewinnego. A zatem alimenty nie przysługują małżonkowi, który został uznany za winnego rozpadu małżeństwa od małżonka, który nie zawinił w tym rozkładzie.
Kiedy jest obowiązek alimentacyjny?
Po pierwsze, obowiązek alimentacyjny wobec byłego małżonka obciąża małżonka ponoszącego winę w rozkładzie małżeństwa. Małżonek uznany za winnego rozkładu pożycia jest obowiązany do dostarczania środków utrzymania małżonkowi nieponoszącemu winy w rozkładzie pożycia, jak i małżonkowi, który taką winę ponosi, w sytuacji gdy ten znajduje się w niedostatku.
Po drugie, obowiązek alimentacyjny wobec byłego małżonka obciąża małżonka nieponoszącego winy w rozkładzie pożycia, z zastrzeżeniem, że tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy ten były małżonek winy rozkładu pożycia nie ponosi.
Niedostatek byłego małżonka
Kolejną przesłanką, od spełnienia której zależy obowiązek alimentacyjny jest stan niedostatku po stronie małżonka, który domaga się alimentów. Przyjmuje się, że stan niedostatku ma miejsce wtedy, gdy uprawniony małżonek nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych pozwalających na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb.
Jaki jest zakres obowiązku alimentacyjnego?
Zakres obowiązku alimentacyjnego pomiędzy byłymi małżonkami wyznaczają z jednej strony usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, a z drugiej strony zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego.
Tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny
Tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny obciąża małżonka, który w wyroku rozwodowym został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Obowiązek ten polega na tym, że jeżeli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd – na żądanie małżonka niewinnego – może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. A zatem nawet jeśli małżonek niewinny po rozwiązaniu małżeństwa nie znajduje się w niedostatku, ale rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej, może on żądać, aby małżonek wyłącznie winny przyczyniał się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb.
Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego
Obowiązek alimentacyjny wygasa:
1) w razie zawarcia przez uprawnionego małżonka nowego małżeństwa;
2) z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu, gdy zobowiązanym jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia;
3) w razie śmierci uprawnionego lub zobowiązanego.
radca prawny Katarzyna Rubach
Kancelaria Radcy Prawnego
ul. Lastadia 35F/5, 80-880 Gdańsk
Fot: freeimages.com