1 marca – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
W hołdzie skazanym niegdyś na zapomnienie bohaterom podziemia antykomunistycznego z lat 1944-1956 obchodzony jest w Polsce 1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Uroczystości objął swoim patronatem Prezydent RP Andrzej Duda.
Data 1 marca upamiętnia rocznicę wykonania wyroku śmierci na ostatnich dowódców Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Tego dnia w 1951 roku w warszawskim więzieniu komuniści strzałem w tył głowy zamordowali Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki, którzy tworzyli kierownictwo ogólnopolskiej konspiracji, kontynuującej od 1945 roku dzieło podziemnej Armii Krajowej.
Kolejny etap zniewolenia
Dr Maciej Korkuć z Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie tłumaczy portalowi Poland.pl, że gdy w latach 1944-1945 Sowieci zajęli całą Polskę, nie zdołali wprowadzić swoich ludzi do legalnych struktur RP, więc Stalin zbudował swoje konkurencyjne państwo, w pełni zależne od Moskwy: „Ludzi związanych z podziemiem niepodległościowym i strukturami prawowitego państwa niszczył bezwzględnie, a niemal pół Polski wcielił do Związku Sowieckiego. Stąd opór zbrojny jak i polityczny był czymś naturalnym. Dla nas maj 1945 roku to kolejny etap zniewolenia, chociaż nasi alianci z Zachodu świętowali wówczas wolność”, wyjaśnia dr. Korkuć.
Zajęcie Polski przez Armię Czerwoną i włączenie połowy jej przedwojennego terytorium do Związku Sowieckiego sprawiło, że mimo zakończenia wojny na Zachodzie, tysiące żołnierzy nie złożyło broni. Jak przypomina Instytut Pamięci Narodowej, powojenna konspiracja niepodległościowa, nazywana często antykomunistycznym powstaniem, była najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. W roku 1945, czyli okresie największej aktywności zbrojnego podziemia, działało w nim bezpośrednio prawie 200 tysięcy konspiratorów – dwadzieścia tysięcy z nich walczyło w oddziałach partyzanckich, a kolejne tysiące stanowili ludzie zapewniający partyzantom aprowizację, wywiad, schronienie i łączność. Do tego doliczyć trzeba jeszcze ponad dwadzieścia tysięcy uczniów z podziemnych organizacji młodzieżowych sprzeciwiających się komunistom. Łącznie dawało to grupę ponad pół miliona ludzi tworzących społeczność „Żołnierzy Wyklętych”. Ostatni „leśny” żołnierz Józef Franczak ps. „Laluś” zginął w walce w październiku 1963 roku. Był to rok, kiedy swój pierwszy album studyjny nagrali The Beatles…
Przywracanie pamięci
Władze komunistyczne prowadziły zakrojone na szeroką skalę represje wobec „niezłomnych”, w wyniku których wielu z nich skazano na karę śmierci lub długoletnie więzienie. Oddziały wojska, milicji i aparatu bezpieczeństwa bezwzględnie zwalczały wspieranie antykomunistycznej ludności cywilnej. W czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rozpowszechniano nieprawdziwy wizerunek żołnierzy z organizacji podziemnych i przemilczano patriotyczną postawę części oddziałów.
Proces przywracania pamięci i należnego miejsca w historii osobom prowadzącym walkę z władzami komunistycznymi stał się możliwy dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1989 roku. Rozpoczęto procesy rehabilitacyjne osób skazanych na więzienie w okresie stalinizmu i ofiar tzw. mordów sądowych. Podjęto także inicjatywę zmierzającą do odnalezienia miejsc pochówków ofiar stalinowskich zbrodni i zapewnienia im godnego upamiętnienia na cmentarzach, a także zainicjowano szereg badań naukowych dotyczących lat 1944-1956.
Wolność i honor
Zdecydowanego poparcia idei Narodowego Dnia Pamięci udzielał Prezydent Lech Kaczyński. To on w 2010 roku skierował do Sejmu projekt ustawy w tej sprawie. „Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny” – brzmiało wówczas uzasadnienie projektu.
„Heroiczna walka Żołnierzy Wyklętych była kolejnym aktem w dziejowym dramacie zmagań o wolną Polskę. […] niezłomna postawa tych ostatnich obrońców suwerennej Rzeczypospolitej jednoznacznie wskazuje na najważniejsze dla naszego narodu wartości, które my, Polacy, cenimy wyżej niż własne życie: wolność i honor, solidarność z bliźnimi i poświęcenie dla sprawy narodowej”, podkreślił prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników tegorocznych uroczystości upamiętniających bohaterów powstania antykomunistycznego.
W obchodach Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych wzięli udział przedstawiciele najwyższych władz Rzeczypospolitej Polskiej.
Poland.pl
Źródło: Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Reykjaviku (reykjavik.msz.gov.pl)
Fot: reykjavik.msz.gov.pl